Гісторыя адлічвала апошнія гады XVI стагоддзя. На расійскі трон узышоў Пётр I, які добра ўсведамляў культурную і навуковую адсталасць сваёй дзяржавы. У Еўропе Расію з яе азіяцкімі парадкамі працягвалі лічыць краем дзікіх гіпербарэйцаў. Цар выпраўляе ў Еўропу сваё Вялікае пасольства, у якім інкогніта едзе сам.
           Пазайздросціўшы адукаванай Еўропе, у Галандыі Пётр прымае рашэнне разгарнуць там друкаванне неабходных Расіі выданняў: «печатать книги математические, географические, земные, архитектурные, военные, морские и прочие художества...» За гэтае адказнае прадпрыемства бярэцца нідэрландскі купец - Hегацыянт Тысенг. Пасля аказалася, што ён вялікі авантурыст, бо не толькі не валодае рускай мовай, але нават не мае кірылічных шрыфтоў.

Праз некаторы час Пётр I знаёміцца з Іллёй Капіевічам, адукаваным уражэнцам Беларусі. Па загадзе цара І. Капіевіч  распрацоўвае  шрыфт, які быў створаны ім на аснове шрыфта беларускага і ўсходнеславянскага першадрукара Францішка Скарыны (з улікам літараў лацінскага алфавіта — антыквы) і паслужыў у рэфармаванні расійскай азбукі.

Шрыфт быў уведзены ў 1708 годзе і атрымаў назву  "гражданский”. Па сутнасці грамадзянскі шрыфт – гэта некаторае спрашчэнне кірыліцы.

     Адбыліся наступныя змены:

былі выключаны некаторыя літары, патрэбныя толькі для дакладнай перадачы правапісу запазычаных з грэчаскай мовы слоў, а менавіта Ѯ, Ѱ і Ѡ (апошняя не адразу);

былі выкючаны літары, вымаўленне якіх у тагачаснай рускай мове не адрознівалася ад іншых, ці якія ўжо выйшлі з ужытку: Ѕ, Ѥ,  Ѩ, Ѫ і Ѭ;

былі выключаны знакі націску, прыдыханняў і скарачэнняў (цітлы);

зніклі варыянты літар і лігатуры, напрыклад, Ѻ, Ѽ, Ѿ і Ѷ;

напісанне літар было зменена так, каб быць падобным на лацінскую антыкву, з улікам маскоўскага пісьма. Асабліва моцна змяніліся галосныя А, Е і Я (з Ѧ);

змяняліся адначасна і абрысы літар. Сцвярджалася больш круглае і плаўнае іх напісанне.

У Расіі грамадзянскі шрыфт яшчэ некалькі дзесяцігоддзяў называлі «беларускай азбукай». Сапраўды, удасканаленая Капіевічам кірыліца, якой у яго «рэдакцыі» дагэтуль разам з рускімі карыстаюцца беларусы, украінцы, балгары, сербы, македонцы і іншыя народы, — гэта вельмі значны культурны набытак. 


 

ГЭТА ЦІКАВА ВЕДАЦЬ!